Komfort życia, w tym codziennych podróży, załatwiania spraw czy organizowania opieki nad dziećmi, edukacji lub czasu wolnego, w dużej mierze zależy od dostępności i jakości wszelkiego rodzaju infrastruktury: materialnej i społecznej. W jakich obszarach Kraków intensyfikuje działania, żeby stawać się miastem jeszcze bardziej przyjaznym, w którym warto zostać albo się do niego sprowadzić?
 
W budżecie miasta na rok 2025 wyraźnie widać zmianę akcentów. – Rezygnujemy z przeskalowanych inwestycji. Zamiast dużych przedsięwzięć, które nie przekładają się bezpośrednio na jakość życia w mieście, stawiamy na mniejsze zadania, ale za to precyzyjniej odpowiadające na potrzeby krakowian i krakowianek – mówi prezydent Aleksander Miszalski, zaznaczając, że czas na nowe podejście do planowania aktywności miasta.

W wyniku rewizji planów inwestycyjnych do tegorocznego budżetu nie weszły m.in. takie zadania, jak Centrum Sportów Zimowych, basen olimpijski czy nowa siedziba ZZM.

Zgodnie z zapowiedziami otworzyło to drogę do realizacji setek zadań inwestycyjnych podnoszących komfort życia mieszkańców i wyrównujących dostęp do infrastruktury i usług w poszczególnych częściach miasta, w tym zwłaszcza na obszarach oddalonych od centrum, gdzie za rozwojem budownictwa mieszkaniowego często nie nadąża rozwój miejskiej oferty, czy to edukacyjnej, społecznej, czy transportowej (rozwój opieki żłobkowej, budowa nowych szkół, tereny zielone, komunikacja miejska).

W porównaniu z poprzednim budżetem miasta znacząco wzrosły nakłady inwestycyjne na rozwój najbliższej mieszkańcom infrastruktury, decydującej o komforcie życia i jakości otoczenia – dzięki temu miasto jest w stanie sfinansować budowę kolejnych szkół, żłobków, obiektów sportowych i mieszkań komunalnych, zadbać o termomodernizację gminnych obiektów, modernizować infrastrukturę drogową i komunalną (chodniki, parkingi, zbiorniki retencyjne), budować nowe drogi dla rowerów oraz urządzać nowe parki i skwery. Co więcej, po raz pierwszy wykup terenów pod zieleń urządzoną potraktowany został jako odrębne zadanie budżetowe.

Niemal od początku kadencji prezydenta Miszalskiego funkcjonuje interdyscyplinarny zespół ds. rozwoju infrastruktury rowerowej, którego zadaniem jest tworzenie warunków dla bezpiecznego transportu rowerowego. Chodzi m.in. o odseparowanie rowerzystów od ruchu samochodowego i pieszego. Przeprowadzono inwentaryzację białych plam na rowerowej mapie Krakowa, czyli miejsc, w których dotąd nie udało się zorganizować bezpiecznych, wydzielonych dróg dla rowerzystów. Konieczne jest wytyczenie nowych tras, budowa kładek, tuneli i dojazdów. Priorytetem jest budowa Wiślanej Trasy Rowerowej.

Na projekty rowerowe przeznaczono w tym roku 10 mln zł, a na realizację inwestycji, których projekty są już gotowe, miasto wyda ponad 30 mln zł. Powstaną m.in. trakty rowerowe wzdłuż południowej strony alei Pokoju, wzdłuż ulic Jancarza, Nawojki, Walerego Sławka czy Brożka, a także dojazd przez Park Kolejowy z Zabłocia do ulicy Wielickiej. Równocześnie systematycznie prowadzone są prace poprawiające jakość istniejącej infrastruktury. Służby miejskie wyrównują przejazdy rowerowe i wymieniają nawierzchnię. W zeszłym roku wygładzono 16 dużych przejazdów rowerowych, w tym roku ta liczba wyniesie co najmniej 40.

Jednym z większych wyzwań w miejskiej polityce społecznej ostatniego roku było uregulowanie zasad finansowania opieki żłobkowej, które trzeba było dostosować do zmian przyjętych na szczeblu centralnym. W Krakowie udało się z sukcesem wprowadzić system, który z jednej strony jest bardzo korzystny dla obecnych i przyszłych rodziców starających się pogodzić obowiązki zawodowe z rodzinnymi, a z drugiej umożliwia miastu dalsze rozwijanie całego systemu opieki nad dziećmi do lat trzech (rozbudowę miejskiej oferty i wypłatę dotacji obniżającej opłaty w prywatnych żłobkach), ponieważ gwarantuje na to dodatkowe środki.

Osiągnięcie tych celów było możliwe dzięki zrównaniu opłaty za pobyt dziecka w żłobku samorządowym z wysokością rządowego świadczenia „Aktywnie w żłobku” – czyli podniesienie jej do 1500 zł, dzięki czemu rodzice nie ponoszą opłat za pobyt dziecka w żłobku, a jedynie za wyżywienie.

W ramach zwiększania dostępności miejsc do 2026 roku powstanie 11 nowych żłobków, w pierwszej kolejności tam, gdzie są najbardziej wyczekiwane: przy ul. Jabłonkowskiej (Bronowice), Księcia Józefa (Zwierzyniec), Działowskiego (Dębniki), Wróblowickiej (Swoszowice), Krzemionki (Podgórze), Rybitwy (Podgórze), Wadowskiej, Lubockiej / Łuczanowickiej oraz Niebyłej (Wzgórza Krzesławickie), Drożyskiej i Karaszewicza-Tokarzewskiego (Nowa Huta). Dodatkowo przebudowany zostanie jeden obiekt samorządowy na os. Willowym 2. Te inwestycje to dobra wiadomość dla rodziców ponad 1 tys. maluchów! W stosunkowo krótkim czasie dostępna liczba miejsc opieki nad najmłodszymi krakowianami zwiększy się o ponad 33 proc.

Ponadto miasto realizuje modernizację placów zabaw w ramach rządowego programu „Aktywne place zabaw 2025” – sześć krakowskich żłobków samorządowych otrzymało na ten cel z ministerialnych funduszy łączną kwotę 1,3 mln zł.

Polityka mieszkaniowa to kolejny obszar, w którym widoczne jest wzmocnienie aktywności miasta. Polega ona m.in. na dywersyfikacji narzędzi służących poprawie sytuacji osób starających się o własne lokum. Mimo ograniczonego zasobu mieszkaniowego miastu udało się w ostatnim roku wyremontować ponad 400 pustostanów, a to o 20 proc. więcej niż w 2023 roku. W tegorocznym budżecie przewidziano na ten cel 17,6 mln zł.

Kraków kontynuuje także program „Mieszkanie za remont”, w ramach którego w tym roku udostępnionych na wynajem na czas nieokreślony zostanie około 150 mieszkań. Po raz pierwszy rekrutacja do programu odbędzie się w formie elektronicznej. Jesienią rozpocznie się z kolei realizacja Społecznej Agencji Najmu – pozwalającej zwiększyć dostępność mieszkań bez konieczności ponoszenia przez miasto wydatków na budowę nowych lokali. W efekcie rozszerzy się oferta mieszkaniowa dla osób o średnich dochodach, dla których zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych na zasadach rynkowych stanowi nadmierne obciążenie finansowe (do dyspozycji będzie 50 wyremontowanych mieszkań). Kraków prowadzi również intensywne działania w kierunku budowy około 130 mieszkań w ramach Społecznej Inicjatywy Mieszkaniowej spółki KZN Ziemia Krakowska.

W obszarze polityki mieszkaniowej miasto we współpracy z Politechniką Krakowską opracowało i realizuje innowacyjny program społeczny dotyczący uwolnienia tzw. więźniów 4. piętra – poprzez budowę wind w 12 budynkach komunalnych. W dwóch obiektach – przy ul. Borkowskiej – prace koncepcyjne już się zakończyły, natomiast dla pozostałych 10 opracowywane są projekty wind, które pozwolą wytypować najwłaściwszy użytkowo wariant.

Kraków dostrzega też potrzebę kontynuowania dotychczasowych i wdrażania nowych projektów wzmacniających tkankę społeczną i zaangażowanie obywatelskie – w budżecie miasta zapewniono wyższe finansowanie dla Młodzieżowej Rady Krakowa, inicjatyw skierowanych do seniorów, oddolnych działań kulturalnych (wzrosły dotacje dla organizacji pozarządowych, a także kwoty dofinansowania dla kameralnych księgarni). Rozwijana jest także sieć cieszących się bardzo pozytywnym odbiorem „Lodówek pełnych dobra”.

Wychodząc z założenia, że Kraków powinien być wygodny do życia zarówno za dnia, jak i w nocy, miasto podejmuje wysiłki na rzecz minimalizowania uciążliwości wynikających z ruchu turystycznego. Pracują nad tym pierwszy krakowski Burmistrz Nocny, którym 1 sierpnia 2024 r. został Jacek Jordan, oraz zbierająca się pod jego kierownictwem Komisja Zrównoważonej Gospodarki Nocy, składająca się m.in. z przedstawicieli nieformalnych grup mieszkańców, NGO, branży turystycznej, przedsiębiorców, urzędu i miejskich jednostek. Celem ich działań jest ochrona dziedzictwa kulturowego Krakowa oraz kształtowanie właściwych relacji pomiędzy mieszkańcami, przedsiębiorcami i odwiedzającymi miasto. Najważniejsze wypracowane do tej pory efekty to powołanie grupy ds. negocjacji z podmiotami organizującymi imprezy typu pub crawl, opracowanie zestawu dobrych praktyk prowadzenia działalności gastronomicznej, dostosowanie wysokości mandatów do realiów gospodarczych w celu prewencyjnym, jak również organizacja spotkania z innymi burmistrzami nocnymi z Europy, celem nawiązania współpracy, wymiany praktyk i doświadczeń.